Operation Veritable

Uden speelde een belangrijke rol bij de bevrijding van Nederland: zowel in 1944 tijdens Operation Market Garden als in februari 1945 bij Operation Veritable. Operation Veritable was onderdeel van het Rijnland Offensief. Dit was de herstart operatie voor de bevrijding van de rest van Nederland en de opmars naar Berlijn.

Operation Market Garden
In september 1944 tijdens Operation Market Garden lag Uden in de smalle corridor van Eindhoven naar Arnhem. Er werd bitter strijd gevoerd in de omgeving, onder andere bij Mariaheide. Na het mislukken van Operation Market Garden rond Arnhem werden na 25 september 1944 de Duitse eenheden met succes teruggedrongen achter de Maas en rond Nijmegen. De rest van Noord-Brabant en Limburg kon worden bevrijd.

Even geen grote aanvallen door geallieerden
Vanaf begin november 1944 tot 8 februari 1945 voerden de geallieerden geen grote aanvallende operaties uit. Zij werden namelijk rond de jaarwisseling van 1944/1945 geconfronteerd met een tegenaanval op bevel van Hitler om de haven van Antwerpen weer te heroveren. Deze tegenaanval, het Ardennenoffensief, vanuit het zuidoosten en vanaf het noorden vanuit de Betuwe: de Slag om Kapelsche Veer bij Waalwijk met ruim 1000 doden en gewonden. Ook de lange aanvoerlijnen vanuit Frankijk veroorzaakten nog een gebrek aan voldoende materiële middelen. Bovendien moest de Schelde eerst nog vrijgemaakt worden van mijnen voordat de haven van Antwerpen kon worden gebruikt.

De strijd hervatten
De Russische eenheden boekten grote successen en konden relatief snel richting Berlijn opmarcheren. Daarom gaf Generaal Eisenhower het bevel aan zijn twee Legergroep aanvoerders Veldmaarschalk Montgomery en Generaal Bradley om de stilgevallen strijd ten noorden van Straatsburg te hervatten. Om zo snel mogelijk Berlijn te veroveren. Veldmaarschalk Montgomery, commandant 21ste Legergroep gaf zijn opdracht, het opstarten van het zogenaamde Rijnland Offensief, door aan de commandant van het 1ste Canadese Leger generaal Harry Crerar, aan Generaal Miles Dempsey, commandant van het 2e Britse Leger en Generaal William Simpson, commandant 9e Amerikaanse Leger. Generaal Harry Crerar was inmiddels de hoogste generaal op Nederlands grondgebied.

Voorbereidingen Operation Veritable
Generaal Crerar richtte zijn uitgebreide legerstaf in op een kazerne in Tilburg en ontwikkelde een aanvalsplan genaamd: Operation Veritable. Zijn opdracht was: zet de aanval in vanaf Nijmegen, Groesbeek en Gennep door en langs het Reichswald en buig in noordelijke richting af naar de Rijn. Blijf vervolgens oost van de IJssel voor de vervolgoperaties. Startlijn: de Zevenheuvelenweg Groesbeek. Generaal Simpson plande een aanval richting de Rijn vanuit de regio Roermond; Operation Grenade.

In de voorbereiding van Operation Veritable werden ruim 380.000 geallieerde militairen ingekwartierd bij gezinnen thuis in Midden- en Oost-Brabant, rond Nijmegen en in Noord Limburg. Dit waren vooral Engelsen, Canadezen en Polen. De Amerikaans luchtlandingseenheden betrokken bij Market Garden werden verplaatst richting de Ardennen. Daarnaast werden enorme hoeveelheden oorlogsmateriaal aangelegd.

In de maanden november 1944 tot februari 1945 werd getraind en onderhoud gepleegd, maar er was ook zeer veel tijd voor ontspanning. Vrijwel wekelijks werden dansavonden georganiseerd en muziekuitvoeringen gegeven met bigbands en jazzcombo’s. Josephine Baker trad onder andere op in Overasselt en Glen Miller speelde in Erp.

Operation Veritable van start
Generaal Crerar kreeg de goedkeuring voor Operation Veritable van Veldmaarschalk Montgomery en verplaatste het tactisch uitvoerende gedeelte van zijn hoofdkwartier naar Uden. Hij nam op 7 februari 1945 zijn intrek in het Retraitehuis in Uden. Het perscentrum werd ingericht in het Kruisherenklooster en de officiersmess werd ingericht in een oude villa in de Kapelstraat. Achter de markt stond een onderhoud garage voor stafvoertuigen. De staf werd beveiligd een eenheid van het Royal Montreal Regiment.

Er was een landingsstrip gemaakt nabij de Millsebaan. Hier landde begin februari Veldmaarschalk Montgomery, toen hij een bezoek bracht aan generaal Crerar in het Retraitehuis. Zie de foto waarbij een Udens jongetje de handtekening vraagt aan Montgomery.

Op 8 februari 1945 werd de aanval ingezet met een verwoestende artilleriebeschieting vanuit Groesbeek en Gennep na een eerder niets ontziend bombardement op Kleef door de luchtmacht. Generaal Crerar en zijn staf volgden vanuit Uden het verloop van de strijd en stuurden bij met de inzet van grote reserve-eenheden en reservematerieel.
Veel slachtoffers
Uiteindelijk werd het Rijnland Offensief de zwaarste slag van het westelijk front na D-Day 6 juni 1944. Startend met Operation Veritable en Operation Grenade gevolgd door de Operaties Blockbuster, Varsity en Plunder.

Er vielen ruim 90.000 doden en gewonden, waarvan 30.000 aan geallieerde zijde in ruim 6 weken strijd. Het grote aantal slachtoffers was voornamelijk als gevolg van de onbegaanbaarheid van het terrein door invallende dooi na een strenge winter met veel sneeuw en de enorme onder water gezette gebieden rond de Rijn. Ook was er hardnekkige tegenstand van de Duitse eenheden die ze niet hadden verwacht.

Alle 2619 overleden Canadese militairen werden begraven in Groesbeek. Op de grote militaire begraafplaats in het Reichswald nabij Kleef liggen 7594 Engelse, Poolse, Australische en Nieuw-Zeelandse militairen begraven.

Vervolgoperaties en bevrijding
Op 8 maart werd het hoofdkwartier overgeplaatst naar Hatert en op 24 maart 1945 startten de vervolgoperaties Varsity en Plunder om ten noorden van de Rijn te komen bij Rees en Emmerich. Het Nederlandse plaatsje Megchelen nabij ’s Heerenberg werd als eerste bevrijd op 28 maart 1945. Daarna waaierde de opmars van het 1ste Canadese Leger uit richting Arnhem, Almelo, Zwolle Apeldoorn en de Veluwe, Friesland en Groningen en Bremen.

Op 5 mei 1945 tekent de ondercommandant van generaal Crerar, de Canadese generaal Foulkes, in Hotel de Wereld te Wageningen de capitulatie van de Duitse eenheden in Nederland.

Op 11 september 1948 bracht generaal Crerar nog een bezoek aan de gemeente Uden en werd op het raadhuis ontvangen door burgemeester van Kemenade